Ramazan ayı (Qədr gecəsi) Quran nazil edən Allahın adı ilə
DÜŞÜNƏRƏK VƏ ALLAHA XATİR YAŞAYANLAR ÜÇÜN!
“Həmd və şükr Bizi bu (gözəl yerə) hidayət etmiş Allaha məxsusdur və əgər Allah bizim bələdçimiz olmasaydı, biz doğru yolu əsla tapmazdıq.” (Əraf 43)
Mövzu: Ramazan dərsləri
İxlas.
Ramazan ayının bizlərə öyrətdiyi ən mühüm dərslərdən biri ixlas idi. Belə ki, heç kim görməsə belə, heç kim bilməsə belə orucu pozan hər hansı bir işi yerinə yetirməyi zehnimizə belə gətirmədik. Bu, əməlimizi yalnız mütəal Allah üçün və xalis niyyətlə görməyimizin göstəricisidir. Bu ixlası ən azından gələn Ramazan ayına kimi qoruyub saxlamalı və bütün digər əməllərimizi də bu rəngə boyamalıyıq. Çünki Allah riya və özünü insanlara göstərmək naminə edilən əməlləri qəbul etməz.
Quran ayəsi: (Hamısı cəzanı dadacaqlar), yalnız Allahın ixlaslı və seçilmiş bəndələrindən başqa. Onlar üçün məlum bir ruzi vardır. (Saffat 40-41)
Tövbə.
Bu ay, rəhmət ayı olduğu kimi həm də məğfirət və bağışlanma ayıdır.
Bu ayda demək olar elə bir bəndə tapılmaz ki, Allahın bağışlanmasına şamil olmasın. Əziz peyğəmbərimizin(s) buyurduğuna əsasən: “bu ayda bağışlanmayan insan ən bədbəxt insandır.” Bir dünya qədər günahımız olsa belə, Allahın bağışlamağı günahlarımızdan da böyükdür. O, bağışlamaqnan yanaşı həm də bizə qarşı mehribandır. Onun tövbə qapıları daim bəndəlırinin üzünə açıqdır. Allahdan ümidimizi kəsməməli və büdrədiyimiz zaman tövbə və bağışlanma diləmək ilə Ona tərəf qayıtmalıyıq.
Quran ayəsi: De: “Ey Mənim (günah vasitəsi ilə) özlərinə zülm etməkdə həddi aşan bəndələrim, Allahın mərhəmətindən ümidinizi kəsməyin. Şübhəsiz, Allah (tövbə ilə) bütün günahları (hətta şirki) bağışlayır. Çünki bağışlayan və mehriban Odur!” (Zumər 53)
Günahdan çəkinmək
Günah bir virusdur ki, insanı daxildən məhv edərək, onu dünya və axirət xəsarətinə düçar edir. Peyğəmbərimizin(s) bu ay üçün olan: ” Dilinizi günahlardan qoruyun, nəzər salınması haram olan şeylərə baxmayın, eşidilməsi haram olan şeylərə qulaq asmayın …” göstərişlərini yalnız Ramazan ayı deyil bütün yaşayışımız boyu əməl etməyə çalışmalıyıq.
Quran ayəsi: De: “Gəlin Rəbbinizin sizə haram etdiyini oxuyum (və o budur ki): heç bir şeyi Ona şərik qoşmayın, valideynlərə yaxşılıq edin, övladlarınızı yoxsulluq qorxusundan öldürməyin. Sizə və onlara ruzini Biz veririk. Və pis işlərə – istər aşkar olsun, ya gizlin (əməli və etiqadi günahlara, yaxud camaatın gördüyü və görmədiyi günahlara) – yaxınlaşmayın…” (Ənam 151)
Qəflət yuxusundan ayılmaq
Az yemək, az yatmaq və az danışmaq saleh insanların adətidir. Çox yemək, çox yatmaq və gərəksiz yerə çox danışmaq qəflətə səbəbdir. Qəflətə düşmək isə böyük ziyandır. İnsan bu dünyaya gəlmə səbəbini, Allahı onu yaratmaqda hədəfini, bu dünyada Allah və insanların qarşısında olan vəzifələrini bilməli və qəflət yuxusundan ayılmalıdır. Allahın 124min peyğəmbərləri göndərməsi və onların ardınca 12 imam təyin etməsi barədə düşünməlidir insan. Bunlar hamısı insanın qəflətdə olmamasından ötəridir.
Quran ayəsi:
Doğrudan da Biz cin və insanların çoxunu (sanki) Cəhənnəm üçün yaratmışıq. Çünki onların qəlbləri var, amma onunla (həqiqətləri) dərk etmirlər, onların gözləri var, lakin onunla (ibrət üçün) baxmırlar və onların qulaqları var, amma onunla (haqq maarifi) eşitmirlər. Onlar heyvanlar kimi, bəlkə (onlardan) daha azğındırlar və onlar həmin qafillərdirlər. (Əraf 179)
Məsuliyyətli olmaq
Bu ayda hamı çalışdı öz vəzifələri yaxşı tanıyıb onlara düzgün şəkildə riayət etsin. Məsələn orucu batil edən əməlləri, fitrə zəkatın qayda-qanunları, bayram namazı və s. Bu insanların Allah qarşısında daşıdıqları məsuliyyət hissindən irəli gəlir. Ancaq bu gözəl hiss Ramazan ayı ilə yekunlaşmamalı və Allahın bütün vacib buyurduğu əməllərdə olmalıdır. Namaz, xums, zəkat, yaxşılığa dəvət, pisliklərdən çəkindirmək, hicab və s. Bunların hamısı Allahın bizlər üçün qərarlaşdırdığı İlahi hökmlərdir. Hər birimiz bunlara qarşı da diqqətli olub və Ramazan ayında orucluqnan maraqlandığımız kimi digər İlahi hökmlər ilə də maraqlanmalı və onlara qarşı məsuliyyət hissi daşımalıyıq.
Quran ayəsi: “Yoxsa sizi əbəs yerə yaratdığımızı və hüzurumuza qaytarılmayacağınızımı güman edirdiniz” (Muminun, 115)
Quran ilə ünsiyyət
Allah təala bu mübarək ayda müqəddəs Qurani-Kərimi əziz İslam peyğəmbəri Həzrət Məhəmmədin (Allahın salamları olsun ona və pak əhli-beytinə) nazənin qəlbinə nazil etmişdir. Bəlkə də bu ayın əzəmət və fəzilətinin başlıca səbəblərindən biri bu olsun. Allah bizim yaradanımız və bizi özümüzdən daha yaxşı tanıyandır. O, bizim üçün xeyr və ziyan olan hər şeyi bizdən daha yaxşı bilir. Allah bilmək və əməl etmək bizi faydamıza olan xeyrləri, həmçinin tərk etmək lüzum görülən zərərləri və yaşayışımızda lazım olan qayda-qanunları bu müqəddəs kitab vasitəsi ilə bizə bəyan etmişdir. Gəlin bu gözəl ayda və ondan sonra bu müqəddəs kitab ilə barışaq, dostlaşaq və yaşayışımızı onun üzərində quraq!
Quran ayəsi:
“Qurandan bacardığınız qədər oxuyun!” (Muzzəmmil 20)
Dua etmək
Hər bir insan, hər an dua etməyə möhtacdır. Dua peyğəmbərlərin silahıdır. Ramazan ayı, bizlərə ən azı gündə bir dəfə ixlasnan və dünya və axirətimizə faydalı olan şeylər üçün dua etməyi öyrətdi. Dua etməyi və dua oxumağı, məxsusən Məsum İmamlardan (ə) bizə ərməğan qalan duaları oxumağı unutmayaq.
Quran ayəsi:
Rəbbiniz buyurdu: “Məni çağırın ki, Mən də duanızı qəbul edim.” (Ğafir 60)
Oruc tutmaq
Oruc tutmaq insanı kamilliyə çatdıran ən mühüm amillərdən biri hesab olunur. Oruc tutduğumuz zaman nəfsin ağlımıza tabe olmasının şahidi oluruq. Bu baxımdan oruc tutmağı yalnız Ramazan ayı ilə məhdudlaşdırmamalıyıq.
Quran ayəsi:
…Oruc tutmaq (çətin və məşəqqətli olsa da), sizin üçün daha yaxşıdır, əgər bilsəniz! (Bəqərə 184)
Az yemək
İnsanın bir çox cismi və mənəvi xəstəliklərinin qaynağı çox yeməkdir. Ramazan ayı ən azından növbəti Ramazan ayına kimi bu gözəl adəti bizə ərmağan etsə bu aydan ibrət alanlardan hesab olunarıq.
Hədis:
Allahın Peyğəmbəri (s): “Az yeyən şəxsin mədəsi sağlam qalar və o, qəlb saflığı tapar. Çox yeyən şəxsin mədəsi isə xəstə olar və qəlbi bərkiyər.” (Tənbihul-Xəvatir, c.1, səh.46)
Az danışmaq
Az yeyən və Allahı yad etmək ilə məşğul olan insanın, təbii olaraq danışığı da az olacaq. Çox danışan insanın xətaları da çox olur. Çox danışan insan Allah ilə az danışar. Ramazan ayından öyrənməli olduğumuz ən mühüm dərslərdən biri də sükut olmalıdır.
Hədis:
İmam Əli (ə) – möminin vəsfində – buyurur: “Sakit qalmağı çoxdur və vaxtı tamamilə (Allah və axirət işlərinə) sərf olunar.” (Nəhcül Bəlağə,hikmət 333)
Az yatmaq
Doğurdan günün 6-7saatdan artığını yatmaq ilə keçirtmək günü və bu minvalla ömrü tələf etməkdir. Bu dünyadakı müsabiqədə və Allah tərəfindən bir-birimiznən xeyir işlərdə yarışmaq tövsiyyə dünyada çox yatmaq ilə ömrü tələf etmək yol verilməzdir. Əlbətdə az yatıb sonra bihudə və nalayiq işlərnən məşğul olmaqdansa elə yatmaq yaxşıdır. Az yatmağın faydası ibadət və digər faydalı işlərnən daha çox məşğul olmağımızdır.
Hədis:
İmam Əli (ə): “Çox yatmaq din və dünyanın əldən çıxmasına səbəb olur”. (əl-Kafi, c. 5, səh. 84, hədis 1)
İstiqamət və çalışmaq
Bu mübarək ayın bizə öyrətdiyi başqa bir dərs istiqamət oldu. 17-18 saat ac və susuz qalmaq ilə bu ayda hər insan özünə sabit edir ki, möhkəm iradə və istiqamət ilə istənilən zirvələri fəth etmək mümkündür. Hər bir insana öz çalışdığı və zəhmət çəkdiyinin qalmasını unutmayaq.
Quran ayəsi:
Odur ki, sənə əmr olunduğu kimi sabitqədəm və möhkəm ol və həmçinin səninlə birgə üz tutan kəslər (də belə olsunlar)… (Hud 112)
Nəzm
Nizam-intizamlı olmaq Ramazan ayından ala biləcəyimiz növbəti ibrətlərdən biridir. İmsak və iftar vaxtlarımızı nizamlayıb, onlara uyğun işlərimizi tənzimləməyimiz bu ayın nizam-intizama verdiyi əhəmiyyətin göstəricisidir.
Hədis:
“Sizə, bütün övladlarıma, əhli-beytimə və məktubum çatan hər bir kəsə təqvalı olmağı, Allahdan qorxmağı, işlərinizdə nizam-intizamlı olmağı və aranızda ayrılığa səbəb olan ixtilafları həll etməyi vəsiyyət edirəm.” (Nəhcül- bəlağə; 47-ci məktub)
Yetim və kasıblara qayğı göstərmək və ehsan etmək
Bu ayda oruc tutmağın, vacib olma səbəblərindən biri də hər bir təbəqənin bərabərləşməsidir. Ən azından ac və susuz qalmağımız ilə, yetim və kasıbların, yemək tapmadıqları təqdirdə nə çəkdiklərini anlaya bilərik. Kasıbları unutmamalı və sahib olduğumuz hər şeyin Allahdan olduğunu bilməliyik. Qurani-Kərim üç gün ardıcıl olaraq ailəsinin iftar yeməyini yoxsul bir kimsəyə verən Әli (ə)-ın belə bir xeyirxah və insanpərvər əməlini bu gözəl ifadələrlə vəsf edir:
Quran ayəsi:
Onlar öz iştahaları çəkdiyi, (özləri yemək istədikləri halda) yeməyi yoxsula, yetimə və əsirə yedirdərlər.
“Və sonra da yedirtdikləri kimsələrə belə deyərlər]: Biz sizi ancaq Allah rizasından ötrü yedirtdik. Biz sizdən [bu ehsan müqabilində] nə bir mükafat, nə də bir təşəkkür istəyirik”. (İnsan 8 və 9)
Bu qeyd etdiklərim Ramazan ayından ala biləcəyimiz bütün deyil, mühüm dərslərdir.
Bu yazmaqdan əsas məqsədim budur ki, Allaha olan bəndəlik və məhəbbətimiz bu bir ay ilə məhdudlaşmamalıdır. Bu ay mənəviyyat və bəndəlik ayının başlanğıcıdır.
Allah hər birimizi Özünə yaxşı bəndə olmaqda müvəffəq etsin və bizi növbəti Ramazan ayına qovuşanlardan qərar versin inşallah.
Bayramınız mübarək
“Salam olsun doğru yola tabe olan hər bir kəsə!” (Taha 47)
Hörmətlə: Musa Hüseynli